Biologische koffie is steeds vaker te vinden op de koffiemenu’s van cafés, in de supermarkt en bij speciaalzaken. Maar wat betekent het eigenlijk als koffie ‘biologisch’ genoemd wordt? Is het slechts een marketingterm of schuilt er meer achter het groene label? In dit artikel leggen we uit wanneer koffie écht biologisch genoemd mag worden en welke regels en certificeringen daarbij horen.

Wat betekent ‘biologisch’?

De term ‘biologisch’ verwijst naar een manier van landbouw die het milieu zo min mogelijk belast. Voor koffie betekent dit dat de bonen zijn verbouwd zonder gebruik van kunstmest, synthetische bestrijdingsmiddelen of genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s). Biologische koffieboeren maken gebruik van natuurlijke methoden om plagen te bestrijden, zoals het inzetten van nuttige insecten, schaduwbomen en compost. Ook wordt er veel aandacht besteed aan bodemgezondheid en biodiversiteit.

Wettelijke bescherming van de term ‘biologisch’

In Nederland en de rest van de Europese Unie is de term ‘biologisch’ wettelijk beschermd. Dat betekent dat je niet zomaar koffie biologisch mag noemen. Producten die als biologisch verkocht worden, moeten voldoen aan de eisen van de EU-verordening voor biologische landbouw. Deze wetgeving stelt strikte regels aan de manier waarop producten worden verbouwd, verwerkt en verhandeld.

De controle hierop gebeurt door gecertificeerde instanties zoals SKAL Biocontrole in Nederland. Alleen als je product voldoet aan alle voorwaarden, mag het het bekende groene EU-biologisch keurmerk dragen. Op koffieverpakkingen herken je dat aan het groene blaadje met sterretjes.

Certificering van biologische koffie

Om koffie als biologisch te mogen verkopen, moet de hele keten gecertificeerd zijn — van plantage tot verpakking. Dit betekent onder andere:

• Koffieplanten worden geteeld zonder chemische middelen

• Bodem en waterbronnen worden duurzaam beheerd

• Verwerking en transport van de bonen gebeurt zonder contaminatie met niet-biologische producten

• Er is volledige traceerbaarheid in de keten

Bij elk certificeringsmoment moet de producent kunnen aantonen waar de koffie vandaan komt, hoe die is verwerkt en dat er geen niet-toegestane stoffen zijn gebruikt.

Verschil tussen biologisch en fairtrade

Hoewel de termen vaak samen genoemd worden, zijn biologisch en fairtrade niet hetzelfde. Fairtrade richt zich op eerlijke handel: boeren krijgen een eerlijke prijs, werken onder betere omstandigheden en kunnen investeren in hun gemeenschap. Biologisch gaat over milieuvriendelijke productie. Er zijn veel koffiemerken die beide keurmerken dragen, maar het één garandeert niet automatisch het ander.

Waarom kiezen voor biologisch?

Biologische koffie is niet alleen beter voor het milieu, maar ook voor de boeren die ermee werken. Ze worden minder blootgesteld aan schadelijke chemicaliën en werken vaak onder gezondere omstandigheden. Bovendien groeit biologische koffie meestal in de schaduw van andere gewassen, wat goed is voor de biodiversiteit én de smaak van de koffie ten goede komt.

Voor consumenten biedt biologische koffie ook transparantie: je weet beter waar je kopje vandaan komt en onder welke omstandigheden het is geproduceerd.

Let op misleidende termen

Niet elke term op een verpakking is wettelijk vastgelegd. Woorden als ‘natuurlijk geteeld’, ‘duurzaam’, of ‘puur’ klinken milieuvriendelijk, maar zijn geen beschermde termen. Alleen het woord ‘biologisch’ (en in het Engels: organic) heeft een officiële betekenis binnen de EU. Zie je het groene keurmerk niet op de verpakking? Dan is het product niet gecertificeerd biologisch — ook al wekt het die indruk.

Koffie mag pas biologisch genoemd worden als deze volledig voldoet aan de EU-regelgeving voor biologische landbouw en is gecertificeerd door een erkende controleorganisatie. Het gaat om meer dan alleen de afwezigheid van kunstmest of bestrijdingsmiddelen: het hele productieproces moet duurzaam en transparant zijn. Het EU-biokeurmerk biedt zekerheid voor zowel consument als ondernemer. Zo weet je zeker dat jouw kopje biologische koffie niet alleen goed smaakt, maar ook goed doet.